همه ما می دانیم که کنترل کودکان تا چه اندازه دشوار است. اما برخی کودکان به طور محسوسی نسبت به شرایط خاص شدیدتر از دیگران واکنش نشان می دهند. وقتی والدین نسبت به آنها سخت گیری می کنند و یا اتفاقات آنطور که آنها می خواهند پیش نمی رود، بسیار حساس می شوند. این دسته از کودکان ممکن است واکنشهای شدیدی بروز دهند مثلاً به شدت فریاد می زنند و یا با اطرافیان خود قطع رابطه می کنند. این تقریباً ویژگی های کودکان بسیار هیجانی است.
نشانه های کودکان بسیار هیجانی چیست؟
هنگامی که صحبت از یک کودک بسیار حساس یا فوق العاده حساس به میان می آید، علائم به وضوح در رفتار آنها مشهود است. اینها در آستانه فروپاشی عاطفی قرار دارند و در نتیجه کنترل خود را از دست می دهند. بهتر است فرزندتان را از این نشانه ها آگاه سازید.
• غر زدن این دسته از کودکان وقتی شروع به گریه می کنند، گریه های طولانی مدت یا انفجاری دارند.
• بی قراری این کودکان ظاهراً از شرایط ناراضی هستند، اغلب با اشیای خاص حتی خودشان درگیر هستند و دائماً بی قراری می کنند.
• گدایی اگر خواسته های آنها برآورده نشود ، شروع به التماس و زاری می کنند تا احساسات والدین را تحریک کنند.
• تحریک هر گفتگویی با آنها بدون هیچ دلیل مشخصی به پاسخ یا جواب خشم آلود همراه است. هر عمل جزئی آنها را ناراحت می کند.
• قطع ارتباط کودک ارتباط خود را به طور کلی با شما قطع می کند. به هیچ وجه حرف نمی زند، جواب نمی دهد، ارتباط چشمی برقرار نمی کند و نسبت به هیچ چیز علاقه نشان نمی دهد.
فرزندتان تا چه اندازه حساس است
روشهای خاصی برای تعیین میزان حساسیت کودک وجود دارد. پاسخهای مثبت و منفی شما به پرسشنامه زیر به شما کمک می کند به میزان حساسیت فرزند خود پی ببرید.
1- حساسیت هیجانی به خود
• آیا فرزند شما می تواند آنچه را که احساس می کند به وضوح به زبان بیاورد؟
• وقتی فرزند شما در حال تماشای یک فیلم یا خواندن کتاب غم انگیز یا ترسناک است، آیا واکنشی هیجانی بیش از اندازه از خود نشان می دهد؟
• وقتی شرایط آنگونه که او می خواهد پیش نمی رود، آیا بیش از حد گریه می کند و در آرام کردن او مشکل دارید؟
• اگر شما یا هر شخص دیگری با او قاطعانه صحبت کنید یا او را به خاطر کار اشتباهی که انجام داده، مورد انتقاد قرار دهید، ناراحت می شود و قهر می کند؟
2- حساسیت هیجانی به دیگران
وقتی یکی از اعضای خانواده ناراحت است یا در هر موقعیت دیگری، آیا فرزند شما شرایط را تشخیص می دهد و می تواند تفاوت را بازگو کند؟
• اگر فرزند شما شخصی را در موقعیت هیجانی شدید مانند خشم، اندوه یا درد مشاهده کند، آیا به شما می گوید که چه احساسی نسبت به شرایط آن فرد دارد؟
• در صورت ارتباط با یک فرد غمگین، آیا می تواند او را درک یا با او همدلی کند؟
اگر بیشتر پاسخ های شما قاطعانه بله یا خیر است، نشان می دهد که فرزند شما در دو سر طیف هیجانی قرار دارد. یک سر این طیف حساسیت بیش از حد و سر دیگر رهایی کامل از احساسات و عواطف را نشان می دهد. کودکان اغلب در وضعیت تعادل هستند. ما در اینجا قصد نداریم به احساس فرزندمان بی اعتنا باشیم بلکه می خواهیم بهترین روش برای رویارویی با او را در پیش بگیریم و قبل از اینکه از کنترل خارج شود، به نشانه های درست پی ببریم.
اختلال هیجانی در کودک چیست؟
کودکان بزرگ می شوند و دنیای پیرامون خود را درک می کند، مشکلات هیجانی در فرزندان چیزی است که هر پدر و مادری باید از آن آگاه باشند. اختلال هیجانی کودک را از پردازش صحیح رویدادها باز می دارد و منجر به بروز رفتارهایی می شود که می تواند برای خود و دیگران دردسرساز باشد.
اختلال هیجانی معمولاً زمانی اتفاق می افتد که کودک نتواند کانال مناسبی برای بیان غضب خود پیدا کند. این مسئله معمولاً چند روز و حتی یک ماه یا بیشتر ادامه می یابد و در صورت عدم کمک مناسب، کودک به مدت طولانی در وضعیت آشفته هیجانی باقی مانده و اختلال هیجانی دوران کودکی رخ می دهد.
10 روش برخورد با کودکان بسیارهیجانی مبتلا به اختلال هیجانی
با این 10 روش به فرزندتان که اختلال هیجانی دارد، کمک کنید:
1- مراقب باشید - پیشگیری بهترین دارو است. برخی علائم در کودکان نشان می دهد که آنها در کنترل هیجانات خود مشکل دارند، مراقب این علائم باشید و او را نیز از رفتارشان آگاه سازید تا بدانند چه رفتارهایی خوب و چه رفتارهایی بد است.
2- به آنها وقت بدهید - کودک نمی تواند بلافاصله خود را از اضطراب هیجانی خلاص کند. به همین دلیل خشمگین می شود و طغیان می کند. زمان کافی و مکان مناسب در اختیار او بگذارید. خواهید دید که به تدریج خسته می شود، به واقعیت باز می گردد و رفتار منطقی از خود نشان می دهد.
3- عوامل محرک را شناسایی کنید - ممکن است الگوها یا سناریوهای خاصی موجب شوند که کودکان بسیار هیجانی در وضعیت مشکل هیجانی قرار بگیرد. با او صحبت کنید و به علت پی ببرید. با دقت او را زیر نظر بگیرید تا دریابید مشکل کجاست که نمی تواند به راحتی با شما در میان بگذارد.
4- خلاقیت به خرج دهید - اینکه کودک عوامل تحریک کننده را بشناسد، روش خوبی است. اما بهتر این است که به او راهی نشان دهید تا این علل را از پیش پای خود بردارد و در ذهن خود آرامش را برقرار سازد. مثلا به او بگویید احساساتش را به تصویر بکشد یا داستانی بگوید و یا حتی به آغوشتان بیاید، گریه کند و هر چه در دل دارد، بیرون بریزد. .
5- دفترچه خاطرات داشته باشد - دانشمندان و درمانگران در سراسر جهان در مورد مزایای روانی داشتن دفترچه خاطرات یا روزنگار صحبت کرده اند. برای پرورش فرزند بسیار حساس، یکی از این دفترچه ها به کارتان می آید، زیرا می تواند احساسات خود را در آن بیان کند. این دفتر روزنگار را نزد خود نگه دارید تا بتوانید پیگیر مسائل باشید.
6- حواس پرتی - بسیاری از والدین تعیین انضباط برای کودکان بسیار حساس را روش صحیحی می دانند. اما بهترین کار این است که توجه او را به فعالیت دیگری معطوف نمائید تا ذهن او از مسئله دور شود. به این ترتیب او می تواند به تنهایی استرس خود را کنترل کند.
7- اطمینان خاطر - کودک باید در کنار شما و اطراف شما احساس امنیت کند. بعد از واکنش شدید او، با او صحبت کنید و به او اطمینان بدهید که احساسش اشتباه نیست. او را راهنمایی کنید که بدون آسیب رساندن به خود یا دیگران، هیجان خود را کنترل کند.
8- انتخاب ها را محدود کنید - تعداد گزینه ها کودک را گیج کرده و او را وا می دارد تا همه چیز را بخواهد. به جای اینکه از او بپرسید برای دسر چه دوست دارد، به او چند انتخاب محدود بدهید مثلا به او بگوئید برای دسر بستنی می خوری یا شکلات؟
9- زمان را محدود کنید - این راهکار معجزه می کند. اگر می دانید چه عاملی باعث ناراحتی کودکان بسیار هیجانی می شود، آن را در آخرین لحظه مطرح کنید تا زمان کمتری برای واکنش داشته باشند و در عوض آنگونه که شما می خواهید رفتار کند.
10- او را به حال خود بگذارید - بیشتر اوقات بهتر است تا مادامیکه به خود آسیب نمی زند، او را به حال خود بگذارید تا کمی گریه و زاری کند و فریاد بزند. بعد از اینکه آرام شد او را در آغوش بگیرید و به او بگوئید احساسش را درک می کنید.
درمان های موجود برای مشکلات هیجانی در کودکان
کودکان بسیار هیجانی فقط در صورتی نیاز به درمان دارند که پزشک تشخیص دهد و این نیز تنها زمانی اتفاق می افتد که علائم خاصی در رفتار کودک مشاهده شود. روشهای مختلف درمانی برای این دسته از کودکان، عبارتند از:
• درمان پزشکی - می توان جلسات درمانی را برای والدین و کودک در نظر گرفت. در این جلسات کودک یاد می گیرد که احساسات خود را کنترل کرده و عواملی که موجب می شوند کنترل خود را از دست بدهد، شناسایی کند.
• برنامه ریزی - برنامه ها و فعالیت های خاص به کودکان بسیار هیجانی اختلالی کمک می کند تا مهارت های اجتماعی و بین فردی را که به بهبود رفتار آنها کمک می کند، گسترش دهند.
• مدارس خاص - کودکان بسیار هیجانی اختلالی که اینگونه متولد می شوند، برای پیشرفت زندگی و اداره خود به توجه و آموزش های خاصی نیاز دارند. برخی امکانات آموزشی و بیمارستانها به والدین و فرزندان کمک خواهد کرد تا کنترل واقعیتهای زندگی را به دست بگیرند و آن را در آینده بهبود بخشند.
درک کودکان بسیار هیجانی، جزئی از فرزندپروری محسوب می شود. رفتار آنها بخشی از خلق و خوی آنها است. هرگز به خاطر ابراز احساسات با فرزندتان بد صحبت نکنید. او به کانال مناسب و روش صحیح ابراز احساسات نیاز دارد نه سرکوب کردن آنها. هر کودکی برای خود منحصر به فرد است و فرزندپروری فرآیندی است که بهترین انتخاب را برای فرزندتان به شما نشان می دهد. با هم کار کنید و به او بگویید که حتی در بدترین حالت به او عشق می ورزید. محک کردن پیوند بین والدین و فرزندان به زمان نیاز دارد.
